MENŞE ŞAHADETNAMESİ

Menşe Şahadetnamesi, ihraç konusu eşyanın Akit ülke menşeli olduğunu veya gördüğü değişiklik ve işlemler dolayısıyla o ülke menşeli sayılması gerektiğini bildirir belgedir.

Gümrük işlemleri, ülkeler arsında mevcut ticaret anlaşması hükümlerine göre yapılmakta olduğundan, örneğin malın gönderildiği ülkede Tercihli Gümrük Rejiminden yararlanması veya konulan kota sınırlamasının dolup dolmadığının belirlenmesi için gümrüğe gelen malların menşelerinin belirlenmesi gerekir.

İhracatçılar veya kanuni yetkili temsilcileri tarafından düzenlenir; ihracatçı firmanın üyesi bulunduğu Ticaret veya Sanayi Odası ve bazı ülkeler için (genellikle Arap ülkeleri) ayrıca ithalatçı ülkenin konsoloslukları tarafından onaylanır.

Bir ülke topraklarından çıkarılan madenler, üretilen tarım ürünleri, o ülkede doğan ve yetişen canlı hayvanlar ile bunlardan elde edilen ürünler, o ülkede tutulan veya avlanan av hayvanları ile balıklar, o ülke bandırasını taşıyan ve oraya kayıtlı veya tescilli gemilerle çıkarılan balık ve diğer ürünler ile bu ürünlerden bu fabrika gemilerde elde edilen eşya, kara suları dışındaki denizlerin dibinden ya da toprak altından, münhasır işletme hakkına sahip olarak o ülke tarafından çıkarılan maddeler, imal işleminden veya kullanım kalıntılarından elde edilen artıklar, yukarıda sayılan eşyadan ya da hangi aşamada olursa olsun bunların türevlerinden elde edilen tüm eşya, anılan ülke menşeli sayılır.

Eşyanın başka bir ülkede gördüğü değişiklikler ve işlem dolayısıyla o ülke menşeli sayılabilmesi için, bu değişiklik ve işlemler sonunda kıymetinin yüzde yüz oranında artmış bulunması veya tarife pozisyonlarının değişmiş olması veya o ülkede, esaslı değişiklik sayılabilecek önemli bir işçiliğe ve işlemlere tabi tutulması gereklidir.

MENŞE ŞAHADETNAMESİ HANGİ ÜLKELERE DÜZENLENİR?

Aramızdaki özel anlaşmalara istinaden A.TR, EUR.1 ve Form A düzenlenen ülkeler dışında kalan ve aramızda ticaret ve ödeme anlaşması bulunan ülkelere sevk edilecek eşya için, bu anlaşmalar gereğince Menşe Şahadetnamesi zorunlu olarak aranmaktadır. Ayrıca, kendileri özel birer menşe ispat belgesi olmalarına karşın, A.TR ve EUR.1 Sertifikalarının yanında ithalatçı firmalar tarafından Menşe Şahadetnamesi talep edilebilmektedir.

DÜZENLENME ŞEKLİ

Menşe Şahadetnamelerinde, aşağıda yazılı bilgiler bulunur:

Eşyayı gönderenin adı, soyadı ve adresi,

Alıcısının adı, soyadı ve adresi,

Kapların marka, numara, cins ve sayıları,

Eşyanın cinsi ve nevi, daralı ve saf ağırlıkları ile kıymeti ve yollama şekli,

Şahadetnameyi veren makamın tasdik şerhi (Tarih, imza ile mührü veya kaşesi),

Menşe Şahadetnamesi, eşyanın o memlekette geçirdiği işçilik ve işlemlerden ötürü o memleket menşeli sayılarak verilmiş ise bu hususun etraflı bir şekilde açıklanması.

İthalatçı firma tarafından, Menşe Şahadetnamesinin orijinalinin yanı sıra değişik sayıda kopyası istenebilir.

MENŞE ŞAHADETNAMESİ İLE İLGİLİ ODAMIZ GÖREV VE SORUMLULUKLARI

İhracatçılar veya kanuni yetkili temsilcileri tarafından yukarıda belirtilen şekilde doldurulan ve imza edilen şahadetnameler, Türkçe faturanın kaşelenip imzalanmış bir fotokopisi ve bir dilekçe ile birlikte Odalara verilir.

Odalar, şahadetnamelerin kurallara uygun olarak doldurulup doldurulmadığını kontrol edip, belgede kayıtlı eşyanın ilgili mevzuat uyarınca Türkiye menşeli olduğu veya sayıldığı hususunda, ihracata ait diğer evrakı da inceleyerek kesin bir kanıya vardıktan sonra gerekli işlemleri tamamlar.

Üzerinde düzeltme ve ilaveler yapılmış olan şahadetnamelerde, bunların altları Oda tarafından tasdik edilir.

Tasdik işlemleri tamamlandıktan sonra, şahadetnamenin beyaz renkli nüshalarından biri, fatura fotokopisi ve dilekçe alıkonularak; diğer nüshalar ihracatçıya verilir.

FORM A (ÖZEL MENŞE ŞAHADETNAMESİ)

Genelleştirilmiş Preferanslar Sistemi (GPS) çerçevesinde, aşağıdaki listede yer verilen ülkelerin Türkiye'ye tek taraflı olarak uyguladığı Tavizli Gümrük Vergisi oranlarından yararlanılabilmesi için Form A (Özel Menşe Şahadetnamesi) düzenlenmesi gerekmektedir.

FORM A BELGESİ HANGİ ÜLKELERE DÜZENLENİR?

• ABD
• Japonya
• Rusya
• Y.Zelanda
• Beyaz Rusya
• Avustralya
• Kanada
• Ukrayna
• Kazakistan

Avustralya'nın da GPS uygulamakta olmasına karşın, sistemden yararlanılması için Form A düzenlenmesine gerek bulunmamaktadır.

Kanada ve Yeni Zelanda resmi tasdik istememektedir. Belgenin ihracatçı tarafından doldurulması yeterlidir.

ABD ve Avustralya GTS uygulamakla birlikte, FORM.A belgesi  doldurulması zorunlu değildir. 

DÜZENLENME ŞEKLİ

Form A Belgesinin İngilizce veya Fransızca olarak düzenlenmesi gerekmektedir. Rusya Federasyonuna yönelik ihracat işlemlerinde söz konusu belgenin Rusça olarak düzenlenmesi de mümkündür. Belge üzerinde, ünvan ve adreslerle ilgili kayıtlar dışında Türkçe ifadelere yer verilmemelidir.

Belge, aynı yazı makinası ve aynı yazı karakteri kullanılarak doldurulmalı, üzerinde düzeltme ve tahrifatlar bulunmamalıdır.

İhracatçı tarafından düzenlenen Form A Belgesinin, önce firmanın bağlı bulunduğu Odaya, daha sonra da Dış Ticaret Müsteşarlığı Bölge Müdürlüğüne tasdik ettirilmesi gerekmektedir. Kanada ve Yeni Zelanda'ya yapılan ihracatta, düzenlenen Form A Belgesi için Dış Ticaret Müsteşarlığı tasdiki talep edilmemekte, firmanın bağlı bulunduğu Odanın tasdiki yeterli olmaktadır.

Belge doldurulurken 8. kolona 5, 6 ve 7. kolonlarda beyan edilen her bir  mal için ayrı ayrı:

Malın tamamıyla Türk menşeli olması halinde bütün ülkeler için “P” harfi;

İthal girdisi bulunması halinde;

Japonya için “W” harfi ile ve malın GTİP numarasının ilk dört rakamı,

Diğer tüm ülkeler için “Y” harfi ile ihraç ürününde kullanılan Türk menşeli olmayan girdilerin FOB bedel üzerinden yüzde payı (örneğin “Y” %20) yazılmalıdır.

FORM A BELGESİ İLE İLGİLİ ODAMIZ GÖREV VE SORUMLULUKLARI:

İhracatçılar veya gümrük beyannamesini imzalamakla yetkili kanuni temsilcileri tarafından, yukarıdaki kurallara uygun şekilde 4 nüsha olarak düzenlenen ve kaşelenip imza edilen Form A Belgeleri Türkçe faturanın kaşelenip imzalanmış bir fotokopisi ve Oda dilekçesi ile birlikte Odalara verilir. Müsteşarlık onayı talep edilen ülkeler (Rusya Federasyonu, Beyaz Rusya, Ukrayna ve Japonya) için, Form A belgesinin bir fotokopisi ve Müsteşarlık talep yazısı (3 nüsha) da dilekçeye eklenir.

Odalar bu belgelerin kurallara uygun olarak doldurulup doldurulmadığını kontrol edip, tevsik edici belgeleri de inceleyerek gerekli işlemleri tamamlar.

Belgelere ilişkin kontroller tamamlandıktan sonra, nüshalar sorumlu memur tarafından imza ve Odaya ait mühürle tasdik edilir.

Müsteşarlık onayı aranmıyor ise; dolaşım belgesinin beyaz renkli nüshalardan biri, fatura fotokopisi ve dilekçe alıkonulur. Diğer nüshalar ihracatçıya verilir.

Müsteşarlık onayı aranıyor ise; fatura fotokopisi, dilekçe ve müsteşarlık talep yazısının iki nüshası alıkonulur. Form A Belgesinin tüm nüshaları Müsteşarlık talep yazısının bir nüshası ile birlikte Müsteşarlığa sunulmak üzere ihracatçıya verilir. Müsteşarlık onay işleminden sonra, Form A Belgesinin bir nüshası, Müsteşarlığın vermiş olduğu yazı ile birlikte Odaya bırakılır